محافل و مكتب خانه‏هايى كه فايز در آنهادرس خوانده و محيط تربيتى او به خصوص معاشرتش با علماى مذهبى و شعراى محلى ايجاب مى‏نموده است كه به ناچار بااحاديث و روايات آشنايى پيدا كند. بى شك خواندن قرآن و كتب مذهبى و ادبى و بحث و جدالى كه در آن روزگار در آن ديار بيشتر جنبه مذهبى و ادبى داشته در فايز اثر گذاشته و او را با روايات و قصص قرآن و داستانهاى مختلف آشنا كرده است. گاهى عشق سركش زليخا به يوسف الهام بخشش مى‏شود براى سرودن اين دوبيتى:

 سحر گاهان زغم با باد شبگير

 كم يعقوب سان اين قصه تقرير

 به مصر تن زليخاى خيانت

 گرفته يوسف دل كرده زنجير

 و زمانى به ياد آتش طور مى‏افتد و ظهور موسى و چنين مى‏سرايد:

 زحسن رويت اى ناديده مهجور

 شدم پير و حزين وزار و رنجور

 بت فايز تجلى كن به يكبار

 همان نورى كه بد در وادى طور

 يا:

 به زير گوش برق گوشواره

 زده بر خرمن عمرم شراره

 بيافايز كه از نو آتش طور

 تجلى كرده بر موسى دوباره

 گاهى اذان بلال خوش آواز مسحورش مى‏كند و زمانى غرق عظمت و شكوه آيات قرآن مى‏شود:

 نه هر سرچشمه‏اى آب زلالست

 نه هر لاله رخى صاحب كمالست

 نه هر برگشته بختى هست فايز

 نه هرگلدسته خوان مثل بلالست

یا :

 بدى زلف سياهت ليلة القدر

 شب وصلت ز الف شهر بهتر

 هر آن كس يار فايز ديد، گفتا:

 «سلام هر حتى مطلع الفجر»

 و زمانى كه به ياد آتش نمرود گلستان خليل مى‏افتد چه خوب و زيبا مى‏سرايد:

 صنم عشق تو همچون نار نمرود

 مرادر منجنيق عشق فرسود

 خليل آسا رودفايز در آتش

 تو«قل يا نار كونى برد» كن زود

 و باز هم متأثر مى‏شود از آيات قرآن در اين دوبيتى:

 دو گيسوى تو جانا ليلة القدر

 بياض گردن تو مطلع الفجر

 ملايك تهنيت گويند فايز!

 «شب وصلت زالف شهر بهتر»

منبع : ترانه هاي فايز به قلم عبدالمجيد زنگوئي 

به گلشن تازگل نام ونشــان است            حديث بلبل وگل در ميـان است

جهان تا هست ذكر شعر فايــــز             ميان دوستان اين داسـتان است

زاير محمد علي دشتي متخلص به فايز فرزند حاج  مظفربن غلامعلي بن حاج درويش بن حاج محمد رضا بن حاج عبدالرضا بن مظفر بن درويش بن مظفر بن شهاب بن كردعلي بن ابراهيم بن سالم بك بن فارس بن شعبان الضياغمي الدشتي نام مادر وي {شازده }دختر رئيس درويش كردواني كه ازروساي سرشناس منطقه دشتي مي باشد  به سال 1250هجري قمري برابر با 1209هجري شمسي درخانواده اي مذهبي در روستاي كردوان ازتوابع شهرستان دشتي ديده به جهان گشود.دوران كودكي ونوجواني رازيرسايه پرمهرومحبت پدرومادر در روستاي كردوان گذراند وپس از رسيدن به سن بلوغ جهت تحصيلات مقدماتي وفراگيري  قرآن مجيد به مكتب خانه هاي محلي واقع در روستاهاي كردوان وبردخون كه در آن زمان حوزه علميه ومركز بحث ودرس در منطقه دشتي بوده اند زير نظر آموزگاران محلي مراجعه وبا تلاش وپشتكاري كه ازخود نشان مي دهد موفق به فراگيري قرآن وختم آن ميشوديكي ازاساتيد فايزشيخ عبدالنبي بحريني بوده است .آقاي زنگويي دركتاب ترانه هاي فايز بنا به قولي شيخ احمد رااستاد فايز مي دانند كه البته صحيح نيست شيخ احمد از نظرسني كوچك ترازفايزبوده است .ايشان به سال 1378ه.ق يعني جهل وهشت سال بعدازمرگ فايز دارفاني راوداع مي گويندكه اين موضوع نشان دهنده سن كمترايشان (شيخ احمد)نسبت به فايز مي باشد .ميرزا حسن فسايي صاحب كتاب فارسنامه ناصري كه جلداول اين كتاب رادرسال 1311ه ق به پايان رسانده اند درمورد شيخ عبدالنبي بحريني چنين مي نويسد. «وي ازعلماي نواحي دشتي است جناب مستطاب علام فهام قدوه اي انام حاج شيخ عبدالنبي اصل آن جناب ازجزيزه ي بحرين است .درقريه ي بردخان (بردخون) دشتي توقف دارد وچندين طلبه علم درآن قريه مجتمع گشته هرروزكسب كمالات علميه رادرخدمت آن جناب مي نمايند »

پس ازپايان يافتن تحصيلات مقدماتي به علت ذوق واستعداد سرشار ي كه دراوبوده وبا كمك ومساعدت رئيس خلف برادر بزرگ خود جهت فراگيري علوم ديني راهي نجف اشرف ميشود ونزديك به چهار سال در نجف اشرف به فراگيري علوم ديني مشغول مي شود ودر همان جا از بي توجهي مردم نسبت به حرم امامان اورا وادار به سرودن اين دوبيتي مي كند :

شما كه ساكنان كوي ياريـــــــد           چرا اين نعمت آسان مي شماريد

دريغا چون شما مي بود فايـــــز            كه سر برآستان يار داريــــــــد

زاير محمد علي فايز پس از مراجعت از نجف با دختر زايرمحمد حاج مظفربردخوني بنام تاج زر ازدواج  مي كند كه ثمره اين ازدواج سه فرزند پسر به نامهاي احمد حيدرومظفر وسه دختر بنامهاي حاج بي بي شازده ودختر بوده است واقدام به راه اندازي مكتب خانه جهت آموزش قرآن به براي جوانان روستا مي كند . بطوريكه از بي توجهي وتنبلي بعضي از دانش آمـــــوزان درفراگيري قرآن ناراحت و آنان را با سرودن اين قطعه شعر مخاطب قرار ميدهد

ايها الطــــــــلاب ناموا في بيوت                        واسكنوا اموالكم كالعنكبـــــوت

واذكرو اشعار باقر دائـــــــــــما                            لا تقلوا كان زيد قائمـــــــــــا

مدرسه بايد كه تن لاغر كنــــد                       جسم را افسرده رخ اصغــر كنـد

مدرسه كي زيبد اين نابخــردان                          جاي اينان است اصطبل خــران

لازم به توضيح است حاج درويش جد بزرگ فايز در«ميدري» يكي از روستاهاي همجواركردوان مسجدي بنا نموده كه هنوز هم آثاري از آن برجاي مانده است .درآن مسجد مكتب خانه اي تشكيل داده كه هرسال تعداد زيادي از بچه هاي آن منطقه به آن مراجعه وقرآن را فرا مي گرفتند وفايز نيز در همين مكتب خانه قرآن را فرا گرفته است .وحاج درويش درآخر عمر وصيت مي كند كه درهمين مسجد جنازه وي را دفن نمايند تا صداي قرآن خواندن بچه ها رابشنود .به اين ترتيب دوران نوجواني وجواني فايز با آموختن قرآن وادعيه وگنجينه ها ومفاخر زبان وادبيات فارسي چون شاهنامه – خمسه نظامي- گلستان –بوستان –مثنوي ومخصوصا ديوان حافظ كه آموزش آن پس از قران كريم مرسوم بوده است سپري شد همچنانكه درخلال دوبيتي هاي وي اين تا ثير پذيريها را مي توانيم ببينيم .وبه ياري همين سواد ودانش بود كه بعدها توانست افكار وانديشه هاي خويش راسامان ودر قالب شعر آن راثبت وضبط نمايد.فايز زندگي خود را از راه كشاورزي مي گذرانده به بيان ديگر نانش را از بذر آب وخاك با دست هاي باغيرت به دست مي آورد .آن هم درزير آفتاب سوزان منطقه وهرگز دست نياز به سوي كسي دراز نكرد ودر برابر خوانين كه حاكمان آن سامان بودند مديحه نگفت وهنرش را نفروخت .زيرا مردي بلند طبع وقانع بود.

فايزدركنار داشتن مكتبخانه به امر كشاورزي وكشت درخت خرما نيز مي پرداخت

از فايز بيش ازهفتصد دوبيتي دردست است كه بي گمان بخش اندكي از سروده هاي فايز است وبقيه اشعار وي متاسفانه در گذر زمان بدست شاعـران محلي به يغما رفته وبه روزگار ما نرسيده است .فايز علاوه بردوبيتي غزلياتي نيز در مدح ائمه معصومين (ع) سروده كه اكثرا از بين رفته است  فايز با شاعران ديگر دشتي چون محمد خان وملا حسن كبگاني معاصر بوده وديدارهاي دوستانه وادبي نيز با هم داشته اند .

فايز اواخر زندگي خودرا درروستاي گزدراز مي گذراند وبعلت ناراحتي كه از اين موضوع داشته آن را به منزله تبعيد گاهي براي خود مي داند .واين بيت شعر را مي سرايد :

در باغ بگم منزل ومــاواي من است       بوذر نيم وربذه چرا جاي من است

فايز داراي سه فرزند پسر به نامهاي رئيس مظفر  زاير احمد وحيدر بوده كه حيدر درجواني وفات مي نمايد .ولي نواده گان رئيس مظفر وزاير احمد اكنون درقيد حيات ودر منطقه دشتي ( خورموج –كاكي وكردوان )زندگي را مي گذرانند .

به هر حال فايز پس از هشتاد سال زندگي پرفراز ونشيب به سال 1330هجري قمري برابر با 1289هجري شمسي در روستاي گزدراز چشم از جهان فرو مي بندد وپيكرش را بنا به وصيت خودش پس از چند ماه امانت نهادن به نجف اشرف منتقل ودرآن جا به خاك سپرده مي شود . روحش شاد بـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاد
 

روستاي كردوان ازجمله روستاهاي دشتي مي باشد . اين روستا درفاصله 65كيلومتري جنوب شرقي خورموج وبه فاصله 8كيلومتري خليج فارس واقع گرديده است .اين روستا ازتوابع دهستان كبگان بخش كاكي شهرستان دشتي مي باشد .ازطرف غرب به كوه مند وازطرف شرق به رودخانه مند منتهي مي گردد. محل زندگي اوليه مردم اين روستا دراصل همان كردوان عليا يا دراصطلاح محلي كردوان شيخا بوده است كه كم كم مردم از آن محل به اطراف روستا مهاجرت كرده وروستاهاي ريئسي وسفلي رابه وجود آورده اند .

دراصطلاح محلي روستاي كردوان . كردو (kordow) تلفظ مي گردد.

جمعيت اين روستاها برروي هم به چهارهزارنفر مي رسد .البته عده ي زيادي به شهرهاي مختلف استان مهاجرت نموده اند .شغل قديم مردم اين روستا دراصل تجارت ومسافرت يه كشورهاي حاشيه خليج فارس بوده است ودركنارآن به ماهيگيري وكشاورزي نيز مي پرداخته اند .مهمترين محصولات كشاورزي اين منطقه خرما  گندم جو وخربزه مي باشد .كه همه اين محصولات به صورت ديم كاشته مي شود .ازجمله صنايع دستي اين روستا عبابافي است كه ازپشم شتربافته مي شود ومشتريان آن شيوخ حاشيه نشين كشورهاي خليج فارس مي باشند كه ازنظرمرغوبيت زبانزداست .اين صنعت فقط منحصر به اين روستا مي باشد.

روستاي كردوان ازديرباز مركزدرس ومكتب خانه ها بوده است .وطالبان علم درمكتب خانه ها پس ازآموختن قرآن كريم . ديوان حافظ . شاهنامه ي فردوسي خمسه حكيم نظامي .كليات جوهري وخزائن الاشعار رامي آموختند .وكساني راكه استعداد وذوق بيشتري داشته اند براي ادامه تحصيل به نجف اشرف مي رفته اند .كه حاصل آن ده نفر عالم ازاين روستا است .كه هم اكنون درحوزه هاي مختلف علميه مشغول به تدريس هستند . يكي ازآموزگاران مشهورقديمي اين منطقه شيخ احمد بحريني بوده است كه پس ازمهاجرت ازبحرين درروستاي كردوان سكني مي گزيند ومنشاء خير براي اين منطقه بوده اند .

بجزفايز شاعران دوبيتي سراي ديگري مثل افراسياب توراني و رئيس عبدالرضا كردواني متخلص به محزون كه ازبستگان وعموزاده فايز مي باشد دراين روستا زندگي مي كرده اند و هم اكنون فرزندش بنام مظفربهادري با تخلص مهاجر شيوه پدررا ادامه وشعر مي سرايند دراين روستا زندگي مي كند .

 

مرحوم ريئس محمدعلي كردواني يكي ازبزرگان ونوه فايزدشتي مي باشد كه صفا ومهمان نوازيش زبانزد خاص وعام بود وخانه محقرش به روي علاقه مندان به فايز هميشه باز .... خدايش بيامرزد .